Szeol

„Szeol”
Koncept: Monika Wachowicz i Jarosław Fret
Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu

Czas trwania spektaklu: 75 minut

„Szeol /שאול” to seans teatralny Studia WACHOWICZ/FRET, a równocześnie na wskroś współczesna lamentacja dla umarłych i nieumarłych, urodzonych i nieurodzonych. To zstępowanie po cienkiej linii oddechu, głosu, dźwięku na samo dno ciszy, która jak mityczny Szeol zakrywa, zamyka, stając się zasłoną, przez którą nie może przebić się żadne uczucie, żaden obraz. Jedyną siłą, która może uratować zstępujących do Szeolu, jest Miłość. Zstępowaniu towarzyszy muzyka, a raczej jej niezwykła gęstość – jakby nasze ciała były „tylko” dźwiękiem czy też instrumentem i zarazem ścieżką w głąb, bez dna.
„Szeol /שאול” to opowieść o pragnieniu i gotowości do życia pełnego i rozwibrowanego jak oddychanie ogniem.
Projekt „Szeol /שאול” powstał z inspiracji i fascynacji III symfonią zwaną „Symfonią pieśni żałosnych” Henryka Góreckiego. Rozbrzmiewa w nim też „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena oraz „Miserrere” Gregoria Allegriego. Nad wszystkim jednak góruje głos trąbki – kreśląc i przecinając zenit i nadir dźwięku, aby:

Snuć miłość, jak jedwabnik nić wnętrzem swym snuje,
Lać ją z serca, jak źródło wodę z wnętrza leje,
Rozkładać ją jak złotą blachę, gdy się kuje
Z ziarna złotego, puszczać ją w głąb, jak nurtuje
Źródło pod ziemią. ? W górę wiać nią, jak wiatr wieje,
Po ziemi ją rozsypać, jak się zboże sieje.
Ludziom piastować, jako matka swych piastuje.
Stąd będzie naprzód moc twa, jak moc przyrodzenia,
A potem będzie moc twa, jako moc żywiołów,
A potem będzie moc twa, jako moc krzewienia,
Potem jak ludzi, potem jako moc aniołów,
A w końcu będzie jako moc Stwórcy stworzenia.
/Adam Mickiewicz, „Snuć miłość...”/

REALIZATORZY:
Koncept: Monika Wachowicz i Jarosław Fret
Ruch sceniczny, kostiumy i wykonanie: Monika Wachowicz
Teksty: Monika Wachowicz i Jarosław Fret 
Opracowanie muzyczne fragmentów jazzowych: Marcin „Cozer” Markiewicz
Wykonanie „Kwartetu na koniec czasu” Oliviera Messiaena: Jan Skopowski, Karol Knapiński
Scenografia: Jarosław Fret
Wykonanie scenografii: zespół Instytutu im. Jerzego Grotowskiego pod kierownictwem Piotra Jacyka
Produkcja: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, TEATROGRANTY 2021, Katowice Miasto Ogrodów

Studio Wachowicz/Fret to twórczy tandem, którego pierwszym zrealizowanym projektem był, powstały w grudniu 2021 roku, „Sheol/ שְׁאוֹל”. Praca Studia poświęcona jest wzajemnemu przenikaniu się sztuki teatru i performansu oraz ich gatunkowego dopełnienia się w każdym scenicznym akcie. Hybrydowość, otwartość form, nad którymi pracuje Studio, sprawia, iż powstałe w ramach kolejnych projektów prace określone zostają jako performatywne instalacje, seanse czy po prostu – akcje. Ich wspólnym mianownikiem pozostaje sonoryczność i wyjątkowe wyczulenie na dźwięk, wibracje związane z każdym najmniejszym choćby działaniem. Twórcy podejmują regularną współpracę z wieloma osobami artystycznymi, dla których ważna jest wrażliwość muzyczna w uznaniu jej prymarnego charakteru w określaniu tego, co międzyludzkie i arcyludzkie. Prace Studia budowane są głównie z narzędzi teatralnych wywodzących się z tradycji tragicznej, a nie dramatycznej. To dożylne Słyszenie Świata!

RECENZJE:

Szeol to starohebrajskie słowo oznaczające miejsce pobytu zmarłych i podczas tego przedstawienia, któremu czasami towarzyszy pianista, wiolonczelista i potężny trębacz z dredami, Wachowicz wykorzystuje muzykę, w tym relegijną III Symfonię Góreckiego. Jako jedno z jej narzędzi do badania obecności śmierci w naszym świecie: osobista śmierć i rozprzestrzeniający się żal, niszczenie środowiska, samozagłady, a nawet stale nawiedzające okropności Holokaustu.
Szeol jest często trudny do odczytania i być może zbyt rozciągnięty w zakończeniu. A jednak pozostawia w nas tęsknotą za teatrem, który osiąga tak gwałtowny poziom emocjonalnej odwagi i czystej wyobraźni wizualnej, a także palącej szczerości na temat głębi kryzysów, przed którymi stoi obecnie ludzkość, niezależnie od tego, czy zdecydujemy się tego nie przyznać.
/Joyce McMillan. The Scotsman. Festival FRINGE 2024. Edinburgh, Szkocja/

W tym „eksperymencie dźwiękowym”, który ma również niezwykle silny element wizualny, obrazy i głosy są wyostrzone. Narzędzia medyczne zderzają się dźwiękowo z instrumentami muzycznymi; obsesyjne działania starają się przywrócić kobiecie pewną normalność, jednocześnie skłaniając ją do przeciwnej krawędzi. Muzyka Marcina „Cozera” Markiewicza oraz aranżacje muzyczne Kwartetu na Koniec Czasu Oliviera Messiaena (Jan Skopowski i Kamil Grabowski) nadają spektaklowi niepowtarzalny klimat. Podobnie jak Nikt nie spotyka nikogo i Granica, akcja Szeolu rozgrywa się w namiocie Instytutu Grotowskiego. Odosobniona, a zarazem wspólnotowa atmosfera, jaką gwarantuje namiot, sprawia, że ze zwiększoną intensywnością odczuwamy wszystko: radość i smutek, nadzieję i rozpacz.
/Seen by Federica. Edinburgh Festival Fringe, Szkocja/

Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu: www.grotowski-institute.pl